Arsenik Nedir?

Arsenik, doğada bulunan zehirli bir kimyasal elementtir. Suda çözündüğünde renksiz ve tatsız olur, bu yüzden fark edilmesi zordur. Özellikle yeraltı sularında karışma riski yüksektir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre içme suyundaki güvenli sınır 10 µg/L’dir. Bu seviyenin üzerindeki arsenik, içme suyu için tehlikelidir.

Suda Bulunan Arsenik Değeri

Suda bulunan ideal arsenik değeri 10 µg/L’dir. Bu da 0,01 mg/L’a tekabül eder. İçme suyundaki diğer ideal değerler ise şöyledir:

• pH: 6,5 – 8,5
• Amonyum: 0,5 mg/L
• Nitrat: 50 mg/L
• Demir: 0,3 mg/L
• Manganez: 0,05 mg/L
• Sodyum: 200 mg/L
• Klorür: 250 mg/L
• Sülfat: 250 mg/L
• Toplam sertlik: 500 mg/L (CaCO₃ cinsinden)

Bu değerler, içme suyunun insan sağlığı için güvenli kabul edilen maksimum sınırlarıdır.

Sudaki Arsenik Nasıl Giderilir?

Sudaki arsenik kaynatma veya basit süzme yöntemleriyle giderilemez. Arsenik, suyun tadını ve kokusunu değiştirmediği için özel arıtma sistemleri gerekir. En etkili yöntem ters ozmoz (reverse osmosis) teknolojisidir. Bu sistemde yarı geçirgen membran kullanılarak arsenik molekülleri sudan ayrıştırılır ve sağlıklı içme suyu elde edilir. 

Ayrıca iyon değişim sistemleri ve özel arsenik giderici filtreler de suyun arsenik oranını Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği güvenli sınırın altına düşürmek için kullanılabilir. Evlerde güvenilir bir çözüm için tezgâh altı su arıtma cihazı tercih edilmelidir.

Arsenik Zararları Nelerdir?

Arsenik, uzun süreli alındığında ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Arseniğin zararları arasında:

• Cilt, akciğer, mesane ve böbrek kanserine yol açabilmesi,
• Hafıza ve sinir sistemi bozuklukları,
• Ciltte soyulma, kalınlaşma ve lezyonlar,
• Tansiyon, damar tıkanıklığı ve bağışıklık sisteminin zayıflaması yer alır.

Arsenik Suya Nasıl Karışır?

• Doğal kaynaklar: Yer altındaki kaya ve minerallerden çözünerek.
• Madencilik faaliyetleri: Toprağı delen işlemler arsenik suya karışır.
• Endüstriyel atıklar: Fabrika atıkları su kaynaklarına arsenik sızar.
• Tarımsal ilaçlar: Arsenikli gübre ve pestisitler yer altı suyuna karışabilir.

Suda Arsenik Nasıl Anlaşılır?

Arsenik renksiz, kokusuz ve tatsız olduğundan duyularla fark edilemez. Suya arsenik karışıp karışmadığını anlamak için:

• Laboratuvar testi,
• Yetkili kurumlarca yapılan su analizi,
• Ev tipi arsenik test kitleri kullanılabilir (ön tarama amaçlı).

Arsenik Zehirlenmesi Nedir?

Arsenik zehirlenmesi, vücuda arsenik adlı toksik elementin yüksek dozda ya da uzun süreli alınmasıyla oluşan sağlık sorunudur. Genellikle içme suyundaki arsenik kaynaklıdır ve ciddi hastalıklara, hatta ölüme neden olabilir.

Arsenik Nelerde Var?

• Yeraltı suları (özellikle doğal kaynak sularında)
• Tarım ilaçları (eski tip pestisit ve gübrelerde)
• Deniz ürünleri (bazı balık ve kabuklu deniz canlılarında)
• Endüstriyel atıklar (maden, boya, cam ve metal sektörlerinde)
• Sigara dumanı
• Bazı basınçla işlem görmüş ahşaplar (arsenikli koruyucular içerir)

Arsenik Nerelerde Kullanılır?

Arsenik, toksik etkilerine rağmen bazı alanlarda hâlâ kontrollü olarak kullanılmaktadır. Bu alanlar şu şekilde sıralanabilir: 

• Arsenik cep telefonları, LED'ler ve yüksek hızlı entegre devrelerde yani elektronik ve yarı iletken sanayisinde, 
• Eskiden pestisit, herbisit ve fare zehri olarak Tarım ve haşere kontrolünde, 
• Dış mekân ahşaplarında mantar ve böceklenmeye karşı Ahşap koruyucularında,
• Tıp alanında bazı kanser türlerinin tedavisinde arsenik trioksit içeren ilaçlar,
• Arsenik son olarak da, malzeme ve metalurji mühendisliği dalında kurşun ve bronz alaşımlarında sertlik ve dayanıklılığı artırmak amacıyla kullanılmaktadır. 

Arsenik Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Arsenik zehirlenmesi acil tıbbi müdahale gerektirir. Tedavi yöntemleri:

• Mide bulantısı ve kusmanın kontrol altına alınması,
• Gerekirse mide yıkaması,
• Şelasyon tedavisiyle (DMSA gibi ilaçlarla) vücuttan arsenik atılımı,
• Sıvı ve oksijen desteği,
• Kronik vakalarda böbrek, karaciğer ve sinir sisteminin düzenli takibi.

Arsenik zehirlenmesi tedavi yöntemlerine ihtiyaç duymadan önce, sudaki arsenik riskini azaltmak ve sağlıklı içme suyu sağlamak için evlerde güvenilir su arıtma filtreleri kullanılmalıdır.

Sık Sorulan Sorular

Sudaki arsenik nedir?

Arsenik, doğada toprakta, kayalarda ve yer altı sularında doğal olarak bulunan bir kimyasal elementtir. Yer altı sularına karışarak içme suyuna kadar ulaşabilir.

Sudaki arsenik insan sağlığına zararlı mı?

Uzun süreli arsenikli su tüketimi ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sudaki arsenik oranının 0,01 mg/L (10 µg/L) üzerinde olmaması gerektiğini belirtmektedir.

Musluk suyunda arsenik olur mu?

Özellikle yer altı sularına dayalı şebekelerde arsenik görülebilir. Türkiye’de bazı bölgelerde arsenik oranı doğal olarak yüksek olabilir.

Evde arsenik olup olmadığını nasıl öğrenebilirim?

Şebeke suyunu kullananlar belediyenin analiz raporlarını inceleyebilir. Kuyu suyu kullananların ise suyu laboratuvarda test ettirmesi gerekir.